De renaissance is een periode in de geschiedenis waar de klassieke cultuur een nieuw leven in werd geblazen. Renaissance betekent namelijk letterlijk “wedergeboorte”. De term renaissance is bedacht door Italiaanse kunstenaar en architect Giorgio Vasari, die de naam “rinascita” gebruikte om de tijd waarin hij leefde aan te duiden. Van dit begrip is later het Italiaanse renascimento afgeleid, wat wedergeboorte betekent. Met de klassieke cultuur wordt vooral de gezamenlijke Grieks-Romeinse cultuur bedoeld. Het is een culturele beweging die vanaf 1300 is ontstaan in Italië en zich als een olievlek door heel Europa verspreidde. De renaissance legt vooral de nadruk op architectuur, literatuur en idealen uit de klassieke oudheid. Na de duistere tijd vonden de intellectuelen, wetenschappers en kunstenaars dat er te veel wonderen van de klassieke oudheid verloren zijn gegaan. Renaissancisten noemden zich dan ook humanisten. Het humanisme kenmerkt zich door het rationeel denken, rationeel denken wil zeggen dat je gebruik maakt van logica en het menselijk denkvermogen.
Oorzaken renaissance
De renaissance kwam natuurlijk niet uit de lucht vallen en had een aantal oorzaken, gebeurtenissen en bijvoorbeeld inspirerende teksten die deze beweging lieten ontstaan. De beweging ontstond door de volgende redenen:
- In Noord-Italië waren de stadstaten redelijk autonoom. Ze stonden minder onder invloed van de paus dan andere gebieden binnen het Heilige Romeinse Rijk.
- De steden in Italië werden steeds welvarender. Dit had ermee te maken dat de handel op aan het bloeien was, vooral met het Midden-Oosten en met Vlaanderen.
- Een van de belangrijkste oorzaken is dat de Turkse Ottomanen Constantinopel hebben veroverd in 1453. Hierdoor vluchtten alle Griekse geleerden, en mensen met kennis richting Italië.
Gevolgen renaissance
Daarnaast heeft de renaissance ook voor een aantal gevolgen gezorgd. Hier zijn de belangrijkste gevolgen op een rijtje gezet:
- Een veranderend wereldbeeld. Dit heeft ermee te maken dat de wetenschap sterk op aan het bloeien was in die tijd.
- Een veranderend mensbeeld. Door de humanisten zag je dat het individualisme steeds een groter aandeel kreeg in dat tijdperk
- Een conflict met de kerk. Humanisten zijn erachter gekomen dat de vertaalde versies soms niet klopten. Dit had ermee te maken dat verschillende kerken hun vertaalde versie niet lieten baseren op de originele bijbel. Dit is bijvoorbeeld een oorzaak van de reformatie.
- Dit vormde later de basis van de wetenschappelijke revolutie.
Fases binnen de renaissance
Vroege renaissance
Er wordt binnen de renaissance een onderscheid gemaakt tussen de vroege renaissance en de late renaissance. De vroege renaissance heeft vooral een impuls gekregen rond 1420, waar de beginperikelen al ontstonden rond 1300. De vroege renaissance had vooral betrekking op de kunst, waar vooral de nadruk in eerste instantie lag in Florence en Venetië (Italië). Vanuit hier verspreidde de renaissancistische stijl zich door heel Italië.
Late renaissance
De late renaissance is eigenlijk de reactie van heel Europa op hetgeen wat zich daadwerkelijk in Italië heeft afgespeeld. De late renaissance is de periode vanaf 1540 waarin de beweging zich op steeds grotere schaal over Europa verspreidde. Zo zie je dat rond deze periode kastelen steeds populairder worden. In die tijd werd een kasteel vooral gebruikt om in te wonen, en daarnaast had het ook een verdedigende functie. Tegenwoordig zie je dat kastelen voor hele andere doeleinden worden gebruikt, denk bijvoorbeeld aan een kasteel als galalocatie. De Franse koningen haalden Italiaanse kunstenaars naar Frankrijk om de kastelen te verfraaien. Dit heeft er dus ook voor gezorgd dat de renaissance ook Frankrijk heeft bereikt. Hier zijn verschillende kastelen als bijvoorbeeld Château de Fontainebleau uit de grond gestampt.
Ten slotte, vier gebruiken uit de klassieke oudheid waar we vandaag de dag nog de voordelen van mogen ervaren
1 Het Latijnse alfabet
Waar waarschijnlijk vele van jullie niet snel over na zouden denken is het Latijnse alfabet. Als we de romeinen niet hadden gehad, was de communicatie in ons land waarschijnlijk op een heel ander niveau dan waar we nu op zitten.
2 Architectuur
Een ander voorbeeld van iets wat we hebben te danken aan de klassieke oudheid is de architectuur. Er zijn enorm veel gebouwen die afstammen aan de tijd van de klassieke oudheid. Denk bijvoorbeeld aan kerken, stadhuizen, villa’s en paleizen.
3 Een snackbar
Dit klinkt op het eerste gezicht misschien een beetje raar voor je. Maar toch heeft de snackbar daadwerkelijk overeenkomsten met een zogenaamde “thermopolium” uit de klassieke oudheid. Bij een thermopolium konden Romeinen kant-en-klare gerechten kopen. Vaak was zo’n thermopolium centraal gevestigd en wordt dus de vergelijking gemaakt met een hedendaagse snackbar.
4 De Eerste Kamer
Wat we tot slot hebben overgenomen van de klassieke oudheid is de Eerste Kamer. De Eerste Kamer staat ook wel bekend als de senaat. In de klassieke oudheid werd dit gedaan door oudere, rijke mannen die gezamenlijk vergaderden over alles wat er speelden in het Romeinse Rijk. Ze stuurden het leger aan, beheerden de schatkisten en namen wetten aan.
