De scheepsmast, of kortweg mast genoemd, is een (grote) paal die verticaal op het schip staat. Oorspronkelijk is de scheepsmast bedoeld om de zeilen in op te hangen. Ook kan hier een vlag aan opgehesen worden, zoals bij een houten vlaggenmast. Hoewel op gemotoriseerde schepen veelal geen zeilen meer aanwezig zijn, hebben deze wel nog altijd een mast. Deze wordt onder andere gebruikt om de navigatieverlichting hoog boven het dek te kunnen voeren, om antennes op te monteren en bij vrachtschepen vaak ook als onderdeel van laad- en los-installaties.
Het materiaal voor een scheepsmast
Oorspronkelijk werden scheepsmasten met name van naaldhout gemaakt. Waarbij de kleinere masten massief uit één stam werden gemaakt en de grotere masten doorgaans werden opgebouwd uit meerdere delen. Een houten vlaggenmast worden nu nog steeds op eenzelfde manier geproduceerd. Om de gewenste hoogte te bereiken, werd het onderste deel van de mast verlengd met één of meerdere zogeheten stengen. Vandaag de dag worden masten ook van staal, aluminium en koolstof geproduceerd.
Meerdere masten
Bij klassieke grote zeilschepen moet het benodigde zeiloppervlak over meerdere masten worden verdeeld, de afmetingen van een mast zijn namelijk vrij gelimiteerd. De moderne zeilschepen van nu hebben zelden meer dan één mast. Met hedendaagse materialen kunnen namelijk eenvoudig zeer grote masten worden gebouwd. Het hebben van meerdere masten geeft doorgaans ook aan dat er meerdere handelingen uitgevoerd dienen te worden, op het moment dat het schip gemanoeuvreerd moet worden. Dit vereist veelal dan ook de beschikbaarheid van meerdere bemanningsleden. Op een schip met meerdere masten hebben deze allemaal hun eigen naam. De namen die gebruikt worden, hangt af van de grootte en positie van de mast op het schip. De benamingen zijn:
- Grote mast
- Bezaansmast
- Druil
- Fokkemast
- Kruismast
- Jagermast
Grote mast
Aan de grote mast bevindt zich het grootzeil van een zeilschip. De mast kan verlengd worden met stengen; een marssteng, bramsteng en eventueel nog een bovenbramsteng. Hieraan zijn het bramzeil respectievelijk bovenbramzeil bevestigd. Aan de grote mast wordt doorgaans ook de vlag van het schip gehesen, zoals we dat kennen bij een houten vlaggenmast.
Bezaansmast
De achterste mast van een zeilschip heet de bezaansmast. Aan deze mast is het zeil de bezaan bevestigd. Het woord is afkomstig uit zowel het Spaans als het Portugees. Hoewel er verschillende soorten bezaan zeilen zijn, blijft het principe van het zeil hetzelfde.
Fokkemast
De fokkemast is doorgaans de voorste mast op een zeilschip, aangezien aan de voorkant van deze mast de fok gehesen wordt. De fok is een zeil dat niet alleen aan de mast bevestigd wordt, maar ook wordt vastgezet aan de punt van de poot (de boeg). Voor de fok kan overigens ook nog de kluiver worden gevoerd.
